Podstawą do organizacji sieci bibliotecznej w Polsce był
Dekret Rządu z 7 kwietnia 1946 r. o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi (Dz. U. nr 26 poz. 163).
Miejska Biblioteka Publiczna w Strzyżowie została utworzona
16 stycznia 1949 r. (Akt Erekcyjny).
Biblioteka mieściła się w kamienicy nr 143 w rynku, zajmowała pomieszczenie o powierzchni 39 m
2. Kierownikiem biblioteki została pani
Zofia Gocek, która pełniła tą funkcję do 4 października 1954 r. tj. do powołania powiatu strzyżowskiego. W tym samym roku powstała też
Gminna Biblioteka Publiczna w Żarnowej, której kierownikiem został pan
Stanisław Siuta.
W pierwszych latach działalności księgozbiór biblioteki stanowiło 736 woluminów, a na koniec grudnia 1949 roku zanotowano 597 czytelników, którym wypożyczono 10821 pozycji książkowych.
Pierwsze dwa lata działalności (1949-1951) biblioteka była czynna przez trzy dni w tygodniu, a od 1 lutego 1951 roku już codziennie z wyjątkiem niedziel i świąt. Od roku 1950 założono rejestr czytelników korzystających ze zbiorów bibliotecznych, gdyż obowiązywało już składanie miesięcznych sprawozdań do
Wydziału Oświaty Powiatowej Rady Narodowej.
Lata 1950-1954 w swojej działalności bibliotecznej zapisują się w historii nie tylko z jej podstawową działalnością, ale również licznymi konkursami dla czytelników i wystawami z okazji "Dni Oświaty Książki i Prasy". Wystawy te i konkursy stały się imprezami cyklicznymi.
4 października 1954 r.
miasto Strzyżów zostało mianowane miastem powiatowym. W skład nowego powiatu strzyżowskiego weszło 5 gmin: Frysztak, Wiśniowa (z powiatu krośnieńskiego), Czudec, Niebylec i Strzyżów (z powiatu rzeszowskiego). Miejska Biblioteka Publiczna w Strzyżowie została przemianowana na Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną. Sieć biblioteki powiatowej stanowiło 5 bibliotek gminnych: Czudec, Frysztak, Niebylec, Wiśniowa, Żarnowa (działające od 1949 r.) i PiMBP w Strzyżowie oraz uzupełniające tę sieć 64 punkty biblioteczne.
Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną przeniesiono do budynku dawnego "Sokoła", gdzie na I piętrze przeznaczono na ten cel 2 sale o powierzchni 58 m
2. Zofia Gocek nie wyraziła zgody na objęcie funkcji kierownika (zostając jako bibliotekarz) i stanowisko to pozostało bez obsady do 1955 r., kiedy funkcję tę objęła od 1 czerwca
Helena Olech - nauczycielka z zawodu i funkcję tę pełniła do roku 1972 (do przejścia na emeryturę). Gminną Bibliotekę Publiczną w Żarnowej przeniesiono w 1955 r. do wsi Tropie, a kierownikiem jej został
Józef Złotek. Na koniec grudnia 1950 r. Biblioteka Miejska w Strzyżowie liczyła 981 woluminów i miała 736 czytelników, którym wypożyczono 11 586 książek.
W ciągu omawianego okresu czasu systematycznie rosła wielkość księgozbioru i rozwijało się czytelnictwo mimo trudnych politycznie czasów, był to przecież tzw. okres stalinowski w PRL-u. Należy jednak nadmienić, że biblioteki w tym czasie miały stanowić ważne ogniwo propagandy politycznej i ideologicznej, ale w praktyce różnie z tym bywało. Biblioteki w tym czasie nie miały wpływu na zakup księgozbioru, gdyż istniał system zakupu centralnego czyli bezpośrednio z produkcji wydawniczej, a książki zakupywane dla bibliotek przez państwo, były bezpośrednio przesyłane przez Ministerstwo Kultury i Sztuki, łącznie z ich inwentarzem. Biblioteki zobowiązane były rozwijać czytelnictwo tylko takich książek, które otrzymywały z centrali, czyli zatwierdzonych do upowszechniania przez cenzurę, zgodnie z ideologiczną polityką kulturalną ówczesnego państwa. Warto nadmienić, że w omawianym okresie oprócz bibliotek gminnych, punktów bibliotecznych i Biblioteki Miejskiej w Strzyżowie istniały także 3 kina stałe: w Strzyżowie, Frysztaku i Czudcu, Wiejski Dom Kultury w Twierdzy oraz 5 świetlic wiejskich. Ich zadaniem było tworzenie i upowszechnianie kultury w ramach ustalonej polityki kulturalnej państwa.
W grudniu 1955 r. opracowany został plan rozwoju sieci bibliotecznej powiatu. Istniejąca już sieć biblioteczna nie zaspokajała już ciągle wzrastających potrzeb czytelniczych. Zgodnie z zaleceniami władz postanowiono organizować (w miarę posiadanych środków finansowych) nowe placówki biblioteczne. W styczniu 1956 r. w miejsce dotychczasowych punktów bibliotecznych powstały biblioteki w Godowej, Lutczy, Pstrągowej i Różance. W styczniu 1957 r. powstały kolejne biblioteki w Lubli, Połomii, Wysokiej Strzyżowskiej, a w styczniu 1958 r. w Gwoźnicy Górnej, w kwietniu 1959 r. w Nowej Wsi. Z dniem 1 stycznia 1960 r. powstały biblioteki gromadzkie w Dobrzechowie, Arkuszowej i Żyznowie. W styczniu 1961 r. zorganizowano kolejne: w Cieszynie, Gogołowie i Grodzisku, a w 1966 w Kozłówku. W kwietniu 1956 r. przyjęto do pracy na stanowisko instruktora
Emilię Ryzak, a w maju odbyło się pierwsze w Strzyżowie spotkanie autorskie z pisarzem
Józefem Bieniarzem - w spotkaniu uczestniczyło około 100 osób zainteresowanych jego twórczością.
Księgozbiór biblioteczny został powiększony o zbiory przejęte z bibliotek Związku GS "SCh". Bibliotekarze przyjmowani do pracy w powiększającej się sieci bibliotecznej byli szkoleni w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej. W 1957 r. biblioteka zakupiła pierwszy projektor filmowy do prowadzenia pracy oświatowej. Wprowadzono nową formę pracy z młodym czytelnikiem, a były to wieczory bajek dla dzieci organizowane raz w miesiącu w bibliotece powiatowej oraz we wszystkich bibliotekach gromadzkich. Nowo powstałe biblioteki otrzymywały przygotowany przez pracowników PiMBP księgozbiór wraz z katalogami.
W 1959 r. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Strzyżowie, po przekwaterowaniu lokatorów, przekazało dla potrzeb biblioteki kolejne dwa pomieszczenia w budynku "Sokoła". Utworzono w nich czytelnię wyposażoną w księgozbiór podręczny i radio.
W 1960 r. biblioteka uzyskała następne pomieszczenie w budynku "Sokoła", które zajmowane było przez Klub Sportowy "Wisłok".
W 1964 r. skomplikowała się sytuacja lokalowa biblioteki. Decyzją Prezydium Miejskiej Rady Narodowej budynek "Sokoła" został przekazany Wojewódzkiemu Zarządowi Kin w Rzeszowie, który zobowiązał się do przeprowadzenia remontu kapitalnego obiektu i uruchomienia w nim kina stałego. Biblioteka zobowiązana została do płacenia czynszu miesięcznego, a okres wypowiedzenia umowy o najem lokali wygasał z dniem 30 czerwca. Prośba o przydział nowego lokalu dla biblioteki skierowana do Prezydium MRN została załatwiona negatywnie. Dlatego też mimo rozpoczęcia remontu budynku "Sokoła" biblioteka pozostawała tam nadal (z wyłączeniem czytelni). Z pomocą przyszło Ministerstwo Kultury i Sztuki, które decyzją z dnia 5 czerwca 1964 r. przekazało dla biblioteki XVIII-wieczny budynek synagogi. Budynek wymagał jednak kapitalnego remontu i pieniądze na ten cel przekazało Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. Założenia projektowe przygotowała biblioteka i rozpoczał się remont synagogi. W grudniu 1964 r. Wojewódzki Zarząd Kin zagroził wstrzymaniem remontu obiektu "Sokoła" w związku z zagrożeniem dla pracowników i czytelników biblioteki funkcjonującej tam nadal. W związku z tym Prezydium MRN przydzieliło na wypożyczalnię książek lokal o pow. 12 m
2 w swojej siedzibie w Rynku, a na biuro i pracownie pomieszczenie w budynku OSP przy ul. Daszyńskiego. Było to najgorsze rozwiązanie z punktu widzenia potrzeb biblioteki, spowodowało to przerwę w pracy do 1 marca 1965 r. Udostępnienie dla czytelników tylko 1/3 księgozbioru, resztę zmagazynowano w prywatnym domu
Jana Strycharza. Do końca marca 1965 r. została wykonana i zatwierdzona dokumentacja techniczno-kosztorysowa remontu synagogi. Remont obiektu rozpoczęła rzeszowska Rzemieślnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu. Rok 1965 był najtrudniejszym okresem w działalności biblioteki - pomieszczenia ciasne, zimnie, ciemne zniechęcały do pracy bibliotekarzy i odstraszały czytelników. Sprawnie prowadzone prace remontowe napawały jednak optymizmem.
W marcu 1966 r. po częściowym odbiorze technicznym trzech pomieszczeń w synagodze, zezwolono przenieść do nich księgozbiór, ale wypożyczalnia nadal funkcjonowała w pomieszczeniu w Rynku. Pełny odbiór obiektu odbył się 20 kwietnia 1966 r., a od 23 kwietnia PiMBP przejęła w użytkowanie cały, pięknie odremontowany obiekt. Urządzanie biblioteki trwało do 12 maja. Budynek wzbudził zainteresowanie mieszkańców i bibliotekarzy z sąsiednich powiatów, którzy tłumnie go zwiedzali. W końcu kwietnia odwiedziła bibliotekę
Maria Gutry - wizytator bibliotek z Departamentu Pracy Kulturalno-Oświatowej i Bibliotek Ministerstwa Kultury i Sztuki, a w maju wizytator
Franciszek Sedlaczek - projektant rozwiązań funkcjonalnych wnętrz bibliotek oraz kilku dziennikarzy. Oficjalne otwarcie biblioteki w nowym obiekcie odbyło się
14 maja 1966 r. z okazji Dnia Działacza Kultury. Uczestniczyli w nim przedstawiciele władz wojewódzkich, powiatowych, państwowych, partyjnych i miejskich, liczni działacze kultury i mieszkańcy miasta.
Po likwidacji powiatu w 1975 r. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna zmieniła swoją nazwę na Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy (po krótkotrwałym istnieniu samodzielnej Miejskiej Biblioteki Publicznej i Gminnej Biblioteki Publicznej). Na zawężonym terenie działania kontynuowała nadal działalność podstawową (wypożyczanie, udostępnianie na miejscu książek i czasopism, upowszechnianie czytelnictwa w swoim rejonie). Natomiast działalność oświatowo-kulturalno-wychowawcza została powiększona do 14-tu form: odczyty i prelekcje (które przybrały formę Wszechnicy Kultury i Studium Wiedzy), sesje popularnonaukowe, spotkania z pisarzami i inne, dyskusje nad książkami, przeglądy nowości wydawniczych, wieczory literacko muzyczne, różnego rodzaju konkursy, duże wystawy i wystawki książkowe wg kalendarza imprez literackich (rocznicowych), wystawy z zakresu sztuki i inne, wieczory baśni i bajek dla dzieci, wycieczki do bibliotek, lekcje biblioteczne i inne formy działalności kulturalno-oświatowej.
W roku 1990 BPGiM w Strzyżowie znalazła się w gestii i pod nadzorem samorządu lokalnego, co diametralnie zmieniło jej sytuację organizacyjną i podporządkowanie. Rada Miejska w Strzyżowie uchwaliła nowy statut BPGiM oraz rokrocznie uchwala budżet jako dotację dla instytucji kultury wykonując własne zadania ustawowe. Nowa struktura organizacyjna BPGiM została zatwierdzona przez organ prowadzący tj. Burmistrza Gminy i Miasta Strzyżów w roku 2004.
Od roku 1967 z siedzibą w bibliotece działa Towarzystwo Miłośników Ziemi Strzyżowskiej w Strzyżowie. Od roku 2004 w bibliotece działa Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych im. Wł. Gduli w Strzyżowie.
Na przełomie lat począwszy od pierwszego spotkania w roku 1956 r. do 2004 r. z pisarzem Józefem Bieniarzem BPGiM w Strzyżowie zorganizowała wiele imprez związanych z działalnością kulturalno-oświatową oraz do 2004 r. ok. 120 spotkań autorskich z udziałem między innymi:
- Józef Bieniarz
- Natalia Roleczek
- Jan Żabiński
- Paweł Jasienica
- Maria Kędzierzyna
- Stanisław Strumph-Wojtkiewicz
- Julian Przyboś
- Korol Giżycki
- Wilhelm Mach
- Michał Rusinek
- Stanisław Grochowiak
- Bogdan Loebel
- Maria Gutry
- Wanda Żółkiewska
- Ziemowit Fedecki
- Magda Szkopówna-Bartoszek
- Stanisław Kowalski
- Andrzej Szczypiorski
- Edward Kucharski
- Adam Włodek
- Gerard Górnicki
- Zbigniew Nienacki
- Daniel Olbrychski
- Stefania Grodzieńska
- J. Pietraszkiewicz
- Julian Kawalec
- Jerzy Pleśniarowicz
- Marian Atlas
- Julian Woźniak
- Jerzy Sienkiewicz
|
- Ryszard Ziemba
- Marian Reniak
- Hanna Ożogowska
- Roman Turek
- Stanisław Weiss
- Piotr Żbikowski
- Wiktor Ostrowski
- płk Szczęśniak
- Eugeniusz Fąfara
- Zbigniew Domino
- Zbigniew Krempf
- Maria Siedmiograj
- Franciszek Lipiński
- Jan Grygiel
- Maria Półzięć-Niedźwiedź
- Alojzy Markowicz
- Jan Maria Gisges
- Tadeusz Sokół
- Gerard Kórnicki
- Andrzej Żmuda
- Zofia Machnik-Hamarneh
- Tadeusz Chróścielewski
- Mirosław Kuźniak
- dr. Piotr Kuncewicz
- płk. Eugeniusz Banaszczyk
- Andrzej Łokaj
- Czesław Sowa Pawłowski
- Wacław Sadkowski
- Ryszard Kłyś
- Kazimierz Bosek
|
- Władysław Jarnicki
- Edward Bolec
- Henryk Bardijewski
- Roman Zembroniew
- Jan Koprowski
- Maria Markowska Rymar
- Aleksander Migo
- Roman Konieczkowski
- Adam Desowski
- Stanisław Dziedzic
- Krystyna Niepomucka
- Zbigniew Safian
- Alfons Filar
- Zbigniew Tołoczyński
- Anna Grodecka
- Kazimiera Rafalska
- Jerzy Pitera
- Marek Wiatr
- Franciszek Śmieja
- Marek Pękala
- Elżbieta Kensy
- Eugeniusz Wilusz
- Zdzisława Górska-Klekawka
- Maciej Zarębski
- Anatol Diaczyński-Polak
- Jan Tulik
- Andrzej Grabowski
- Irena Duchowska
- Kaya Cyganik
|
W roku 2004 na przełomie maja/czerwca odbyło się jubileuszowe spotkanie z rodakiem, pisarzem, HONOROWYM OBYWATELEM MIASTA STRZYŻOWA -
Gerardem Górnickim - "55-lecie działalności Biblioteki Publicznej Gminy i Miasta 1949-2004".